Pierwszy, jeszcze przedpiastowski gród powstał na wyspie w VIII lub IX wieku. Nazywany on jest obecnie "grodem Poznana" (nazwę Poznań wywodzi się obecnie od imienia Poznan). Gród piastowski powstał w X wieku.
Pierwotnie Poznań leżał nad brzegiem Cybiny i prawym brzegiem Warty. Na pobliskim wzgórzu stała tam wówczas pogańska świątynia. Stanowił on kolebkę państwa polskiego, świadczą o tym między innymi odkryte w 1999 przez prof. Hannę Kóčkę-Krenz pozostałości książęcego palatium, które było dwukondygnacyjną, największą odkrytą na ziemiach polskich budowlą świecką z tego okresu. Tu również znajduje się najstarsza katedra polski, zbudowana prawdopodobnie w 966 roku, a pełniąca funkcję katedry od 968, kiedy to Ostrów Tumski stał się siedzibą Jordana, pierwszego polskiego biskupa. Nawet po 1000 roku, gdy powstała metropolia gnieźnieńska, biskupi poznańscy zachowali niezależność (według najnowszych badań jeszcze przez kilkadziesiąt lat mieli oni status biskupów misyjnych podległych bezpośrednio papieżowi.
Pojawienie się biskupstwa nie osłabiło znaczenia Poznania jako grodu książęcego. W X wieku gród na Ostrowie Tumskim zajmował większy obszar i posiadał potężniejsze wały niż jakikolwiek znany dziś gród państwa Piastów. Powierzchnia przekroju wałów wynosiła 25 m2, a średnica obwałowań wynosiła 100 m. Osobnym wałem otoczone było podgrodzie na terenie którego stała katedra. W początkach XI wieku miasto zniszczyła powódź. Bolesław Chrobry odbudowując Poznań powiększył go i zatarł podział na gród i podgrodzie. Okres świetności grodu skończył się wraz z najazdem Brzetysława w 1038 i pogańską reakcją. Zniszczony Poznań odbudował i powiększył Kazimierz Odnowiciel, który przeniósł jednak stolicę do Krakowa.
W 1146 roku miasto obległ Władysław II Wygnaniec. Z relacji wiemy, że wtedy oprócz wału w skład fortyfikacji wchodziły baszty, a w obrębie miasta znajdowało się również niezabudowane dotąd Zagórze. W 1240 roku gród został odnowiony przez Przemysła I, jednak już w 1253 roku przeniósł on miasto, i siedzibę książęcą (później królewską) na zachodni brzeg Warty. Od tego momentu wyspa znalazła się we władaniu biskupów poznańskich. Kolejne fortyfikacje wznoszono na przełomie XV i XVI wieku za biskupa Jana Lubrańskiego, który w tym czasie wyposażył między innymi wyspę w kanalizację, brukowane ulice, wzniósł psałterię oraz ufundował Akademię. Najmłodszymi fortyfikacjami są pochodzące z lat 1833 - 1839 resztki pruskich umocnień obronnych.
