1:00
1:00
Dane meteorologiczne dostarcza serwis Weather.com. Najbliższy punkt pomiarowy: stacja Tychy znajduje się w odległości 17km od prezentowanego obiektu.
Zamek książąt Hochberg von Pless w Pszczynie
Brak jest informacji co do daty powstania w tym miejscu pierwszej budowli obronnej. Powstała ona prawdopodobnie między XI a XIII wiekiem jako strażnica przy szlaku handlowym łączącym Morawy z Rusią. W tym czasie miała być używana również jako zameczek myśliwski. Samo miasto, a razem z nim zamek, wzmiankowane jest w roku 1303.
W 1433 roku zamek oparł się najazdowi husyckiemu. W owym czasie miał postać czworoboku. Składał się z dwóch ułożonych równolegle budynków (dzisiejsze skrzydła wschodnie i zachodnie) połączonych murami. W południowych rogach twierdzy wznosiły się wieże. Kompleks otoczony był wałem ziemnym i fosą z mostem zwodzonym. Do dziś pod częścią zamku zachowały się gotyckie piwnice, a wmurowana w grube mury gotycka baszta używana była jako sekretna klatka schodowa.
Zamek Pszczyński, widok od strony parkuNa przełomie XV/XVI w. dobrami pszczyńskimi władali książęta cieszyńscy. W 1517 roku Kazimierz II, książę cieszyński, dobra sprzedał możnowładcy węgierskiemu Aleksemu Turzo, co zakończyło okres panowania Piastów na ziemi pszczyńskiej. Utworzone zostaje Wolne Państwo Stanowe, (obejmujące Pszczynę, Mikołów, Bieruń i do 1536 roku Mysłowice), a Pszczyna staje się jego stolicą.
W drugiej połowie XVI wieku miała miejsce gruntowna przebudowa zamku. W nowym kształcie budowla przetrwała aż do pożaru w 1679 roku. Składała się wtedy z dwóch, niemal równoległych skrzydeł- dłuższego zachodniego i krótszego wschodniego. Do drugiego przylegała od wschodu kaplica zamkowa, a od południa brama wjazdowa. Składowe budynki połączone były murami - wyższym od północy, przy którym znajdowała się w wieża z galeryjką i niższym od południa, do którego dobudowany był mały, piętrowy budynek. Od strony wewnętrznego dziedzińca mur północny oraz fasady budynków posiadały trójkondygnacyjne krużganki. Ściany pomalowane były na biało, na jednej z elewacji znajdował się zegar słoneczny. Dwuspadowe dachy pokryto czerwoną dachówką. Gotycka twierdza przekształciła się w reprezentacyjną rezydencję.
Wspomniany wyżej pożar zniszczył skrzydło północne i wzniesioną przy nim wieżę. Prace nad odbudową, trwające w latach 1680-89, nadzorował Consilio Milius. Zamek odnowiono w stylu renesansowym. Rozebrano skrzydło północne. Wzdłuż powstałego północnego oraz ocalałego południowego muru wzniesiono arkadową galerię.
W 1687 roku na miejscu drewnianej strażnicy wzniesiono murowany budynek zwany Bramą Wybrańców. Był to główny wjazd na zamkowy dziedziniec strzeżony przez doborowych żołnierzy zwanych „wybrańcami”. Ponad portalem umieszczono herby właścicieli Pszczyny: Baltazara Promnitza i Emilii Agnieszki Saskiej oraz chronostych z ukrytą w łacińskiej sentencji datą budowy bramy. W 1734 roku nadworny architekt Christian Jahne rozpoczął prace nad przebudową zamku w stylu barokowym.
Prace nad przebudową zniweczył pożar, który wybuchł 7 lipca 1737 roku. Odbudowa ruszyła na wiosnę 1738 roku, dobiegając końca dopiero w 1768 roku. Nowa budowla składała się z trzech skrzydeł ułożonych w kształcie podkowy „otwartej” w stronę miejskiego rynku. Elewacja parteru była boniowana, okna wyższych pięter otoczone wystającymi obramieniami i oddzielone od siebie korynckimi pilastrami. Całość okryto mansardowym dachem z facjatkami od strony wewnętrznego dziedzińca i południowych zakończeń bocznych skrzydeł.
Kolejni właściciele Pszczyny, w latach 1765-1846, książęta Anhalt-Köthen-Pless, przekształcili zwierzyniec w park i wznieśli kolejne budowle. Powstały więc: pałac Bażantarnia Porębie (na podstawie projektu Karla Langhansa), położony na skraju założonej w 1792 roku bażantarni oraz klasycystyczna Ludwikówka, wzniesiona przez Wilhelma Pusha niedaleko parku pszczyńskiego.
Po Hansie Heinrichu X dobra pszczyńskie i Książ odziedziczył jego najstarszy syn, książę Hans Heinrich XI (1833-1907). On też najdłużej panował na zamku (1855-1907), otrzymując w pięćdziesiątą rocznicę tytuł diuka (Herzoga). Z nim wiąże się obecny kształt samego zamku, jak i rozległego założenia ogrodowo-krajobrazowego, sięgającego aż do zameczku myśliwskiego Promnice pod Tychami. W tym czasie Pszczyna odwiedzana była przez królów pruskich, niemieckich cesarzy oraz ich królewskich gości z całej Europy, a sam Hans Heinrich XI pełnił na dworze berlińskim godność cesarskiego Wielkiego Łowczego. Koniecznością więc stało się posiadanie rezydencji godnej pozycji księcia.
W latach 1870-76 przebudową zamku kierował słynny francuski architekt Aleksander Destailleur. Elewacjom nadano tzw. kostium architektury francuskiej z XVII stulecia. Znacznie zwiększono powierzchnię dachów, wzmacniając wrażenie przysadzistości budowli. Na szczycie umieszczono ośmiometrowy maszt z flagą herbową właściciela. Zmianie uległo również wnętrze. Powstał wewnętrzny dziedziniec, reprezentacyjna sala jadalna, sala lustrzana i reprezentacyjna klatka schodowa wzorowana na Wersalu z westybulem.
W latach 1914-1917 zamek pszczyński odegrał znaczącą rolę, będąc cesarską Główną Kwaterą i siedzibą sztabu wojsk niemieckich. W Pszczynie decyzje wojskowe podejmowali m.in. cesarz, szef sztabu gł. marszałek Paul von Hindenburg oraz szef sztabu wsch. generał Erich Ludendorff.
Po plebiscycie w roku 1922, Pszczynę włączono do odrodzonego Państwa Polskiego. W 1936 r. powstała w parku nowa nekropolia. Znajdują się tam groby najmłodszego syna księżnej Daisy hrabiego Bolko (ojca obecnego księcia von Pless) i samego księcia Hansa Heinricha XV.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Pszczyny w lutym 1945 roku w zamku umieszczono szpital, jednak sam zamek, jak i jego wyposażenie, w tym olbrzymie lustra kryształowe, ocalały. Zachowało się około 80% oryginalnego wyposażenia wnętrz z przełomu wieków XIX/XX. Muzeum zamkowe otwarto 9 maja 1946. Placówka jest wpisana do Państwowego Rejestru Muzeów.
Na podstawie przekazanej przez rodzinę książąt Hochberg von Pless dokumentacji fotograficznej odtworzono wnętrza magnackiej rezydencji z przełomu XIX i XX wieku, w tym apartamenty cesarza Niemiec Wilhelma II, który wraz ze swoim sztabem przebywał w zamku w czasie I wojny światowej w latach 1914–1917. Państwowe Muzeum Zamkowe w Pszczynie nagrodzone zostało honorowym dyplomem Europa Nostra.
Panoramy
