Fort Winiary - poznańska cytadela
Fort Winiary (nazywany potocznie Cytadelą) to centralny fort w strukturze poligonalnych umocnień Twierdzy Poznań (niem. Festung Posen). Położony na Wzgórzu Winiarskim w Poznaniu, był największym fortem artyleryjskim w Europie.
Pierwsze prace przy budowie fortu rozpoczęto 23 czerwca 1828 roku[1]. Projekt fortu sporządził Johann Leopold Ludwig Brese, zatwierdzono go 21 lutego 1829 roku. W maju i czerwcu 1830 przeniesiono na północ dwie wsie Winiary oraz zlikwidowano folwark Bonin. 29 czerwca 1834 2. batalion 18. Pułku Piechoty obsadził nie wykończony jeszcze fort, zaś w październiku i grudniu Kernwerk został obsadzony przez dwa bataliony 6. Pułku Piechoty. Do 1839 roku były już ukończone skarpy, a do 1842 zbudowano przeciwskarpy. Tym samym budowa fortu została zakończona.
Modernizacje przechodziły dwie prochownie wojenne (Kreigs-Pulver-Magazin) zbudowane w 1838, następnie przebudowywane w 1869, 1873, 1888. W 1882 roku na narożnikach rawelinów II i III zbudowano stanowiska dla dział 21mm (Mantel-Rohr). Na początku XX w. postawiono budynek radiostacji oraz trzy maszty antenowe. W tym samym okresie powstał betonowy schron sanitarny w rejonie Reduty III.
Cytadela stanowiła ostatni punkt oporu Niemców i została zdobyta 23 lutego 1945 roku – w 27. rocznicę utworzenia Armii Czerwonej. Fortyfikacje zostały częściowo zburzone w trakcie zdobywania miasta. Najbardziej ucierpiała reduta koszarowa, pozostałe elementy fortu doznały tylko lekkich uszkodzeń.
Na stokach Cytadeli miała miejsce ostatnia w historii Polski publiczna egzekucja. W dniu 14 lipca 1946 roku powieszono tutaj z wyroku Najwyższego Trybunału Narodowego nazistowskiego zbrodniarza – niemieckiego gauleitera Kraju Warty (niem. Warthegau) Artura Greisera.
W kolejnych latach fort systematycznie rozbierano. W latach 1963-1970 Cytadela została oczyszczona z ruin budowli obronnych i przekształcona w Park-Pomnik Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Budowa parku doprowadziła do niemalże całkowitej rozbiórki fortu, a pozyskaną cegłę użyto do odbudowy zrujnowanej Warszawy i Poznania.
Obecnie występuje pod nazwą Park Cytadela i jest największym parkiem miasta. W 2008 park wraz z innymi częściami miasta został uznany za pomnik historii.
Panoramy