1:00
1:00
Dane meteorologiczne dostarcza serwis Weather.com. Najbliższy punkt pomiarowy: stacja Płock znajduje się w odległości 45km od prezentowanego obiektu.
Pałac Saski
W wyniku unii personalnej Polski z Saksonią (lata 1697 – 1763), królowie August II oraz August III władzę sprawować musieli równocześnie w Dreźnie i w Warszawie. Możliwość szybkiego przejazdu pomiędzy dwiema stolicami nabrała strategicznego znaczenia dla obu państw; a w owym czasie nie było to przedsięwzięcie łatwe nawet dla monarchów.
Zwykły podróżny na przebycie tej trasy potrzebował 14 do 16 dni, co nie licząc postojów i noclegów oznaczało ok. 136 godzin samej jazdy w konnym zaprzęgu. Królowie sascy potrafili tę drogę pokonać w 10, a nawet w 6 dni. Wymagało to jednak ogromnego wysiłku organizacyjnego i finansowego. Tylko na odcinku pomiędzy Warszawą a granicą Polski trzeba było przygotować co najmniej 67 stacji postojowych, zgromadzić na nich ponad 20 000 koni.
W roku 1749 August III wytyczyć kazał nową trasę wiodącą przez Kargowę, Poznań, Kutno i Sochaczew. Wymagało to zorganizowania na odcinku pomiędzy Warszawą a Poznaniem dwu miejsc noclegowych dla króla, jego licznej rodziny oraz dworu. Wybór padł na Kutno i Kleczew, gdzie w 1750 r. przystąpiono do budowy królewskich pałacyków pocztowych, (bardziej zrozumiale nazywanych dziś pałacykami podróżnymi). Projekty sporządził kapitan Johann Martin Walter; on też kierował ich budową do 1753 r. Obie budowle, pomimo stosunkowo niewielkich rozmiarów, były w pełnym tego słowa znaczeniu pałacami.
Pałac podróżny w Kutnie założony został na planie prostokąta z dwoma krótkimi skrzydłami bocznymi. Posiadał dwie (nie zachowane) oficyny zamykające prostokątny dziedziniec, do którego od północy przylegał dekoracyjny ogród owocowo – warzywny. Widoczną dziś pozostałością po założeniu przestrzennym pałacu, jest tzw. „Działka Królewska” pomiędzy ul. Narutowicza, Pl. Piłsudskiego i ul. 29 Listopada.
Po śmierci króla pałac w r. 1764 przeszedł na własność dziedzica Kutna Jędrzeja Zamoyskiego - późniejszego słynnego kanclerza wielkiego koronnego. Kolejnym właścicielem pałacu został generał Stanisław Kostka Gadomski, który w 1775 r. nabył go wraz z dobrami kutnowskimi. Gadomski założył po drugiej stronie doliny rzecznej park (obecnie im. Wiosny Ludów) w którym na osi widokowej Pałacu Saskiego, idącej poprzez rozlewiska rzeki Ochni wzdłuż grobli (dzisiejsza ul. Sienkiewicza), wzniósł Pałac Gierałty (dziś budynek Szkoły Muzycznej). Tak powstał rozległy układ pałacowy – zabytek unikalny w swoim rodzaju.
Nowi właściciele dokonali szeregu przebudów pałacu likwidując jego„zajezdny” charakter i przekształcili go w podmiejską rezydencję szlachecką przystosowaną do ciągłego zamieszkiwania.
W okresie Księstwa Warszawskiego, zapewne w r. 1808, w związku z ulokowaniem w pałacyku siedziby podprefekta powiatu orłowskiego, skrzydło wschodnie powiększono o murowaną przybudówkę z dwoma sklepionymi izbami i sienią.
11 grudnia 1812 r. podczas ucieczki z Rosji cesarz Napoleon w towarzystwie marszałka Caulaincourt’a zatrzymał się w Pałacu Saskim, gdzie podjęty został obiadem, podczas którego napisał dwa rozkazy.
Ostatni dziedzic miasta Kutna, słynny utracjusz Witold Mniewski w roku 1866 sprzedał pałac cukiernikowi Antoniemu Herde. Odtąd budynek wielokrotnie zmieniał właścicieli; jego wnętrza przerabiane były na sklepy, warsztaty i mieszkania.
W czasie okupacji niemieckiej w skrzydle zachodnim ulokowana została siedziba żandarmerii. Stajnię w podwórzu przerobiono na dwie, owiane ponurą sławą, cele więzienne, zachowane do dziś wraz z częścią wyposażenia.
Odkrycia zapomnianego królewskiego pochodzenia budowli dokonała w 1972 roku Kutnowska Komisja Opieki nad Zabytkami, co nie wpłynęło jednak na poprawę losów pałacu...
Brak właściwej konserwacji i nadzoru, nadmierna eksploatacja i dzikie przebudowy doprowadziły delikatną konstrukcję budowli do stanu ruiny. Pożar w dniu 19 stycznia 2003 – konsekwencja złego obchodzenia się z zabytkiem - zniszczył więźbę dachową nad częścią korpusu głównego oraz skrzydłem zachodnim.
Jedynym dziś lokatorem czekającego na renowację zabytku jest Fundacja Obudowy Pałacu Saskiego. Od roku 2004, w ramach nowej formuły rewitalizacyjnej, udało się Fundacji wespół z władzami miasta, odremontować doraźnie (na potrzeby okresu przejściowego) 14 pomieszczeń w nie uszkodzonym przez pożar skrzydle wschodnim i części korpusu głównego. Mieszczą się tu: sala koncertowa z biblioteką i hallem, trzy sale muzealno – wystawowe, salonik barokowy, gabinet, pracownia naukowa, biuro, zaplecze socjalno – gospodarcze (kuchnia), łazienka, szatnia i warsztat. W czerwcu 2007 r. oddane zostały do użytku podziemia pod skrzydłem wschodnim, w których dwa pomieszczenia zajmuje Galeria Szarej Godziny, jedno sala klubowa z kominkiem.
W pałacu odbywają się koncerty, odczyty, sympozja i wystawy oraz różnego rodzaju imprezy kulturalne. Powstaje biblioteka poświęcona epoce baroku i sprawom niemieckim; gromadzone są zbiory muzealne. Jeszcze przed odbudową Pałac Saski zaczął służyć społeczności lokalnej i pełnić funkcje kulturotwórcze w o wiele szerszej skali. Prowadzone są badania architektoniczno – historyczne oraz archeologiczne. Trwają przygotowania do odbudowy, z nadzieją na znaczną pomoc Unii Europejskiej.
Fundacja wraz władzami miasta rozpoczęła tworzenie Centrum Kulturowo – Muzealnego, przyszłego użytkownika pałacu, czerpiącego z tradycji unii polsko - saskiej. Pomocy udzielają Muzeum Pałacu w Wilanowie oraz Instytut Zachodni w Poznaniu.
Dla przypomnienia wielkiego mecenatu artystycznego króla Augusta III w dziedzinie muzyki i opery, Fundacja zmierza do utworzenia w pałacyku europejskiego Ośrodka Festiwalowego Muzyki Dawnej Między Dreznem a Warszawą. Od roku 2004 w każdą środę odbywają się tu koncerty Muzyki Szarej Godziny popularyzujące muzykę XVIII wieku, głownie barokową.
Pałac Saski w Kutnie jest zabytkiem szczególnego rodzaju. Należy nie tylko do nielicznej grupy budowli mieszkalnych związanych z osobami polskich królów, lecz jest także jedyną ocalałą w Polsce budowlą po Auguście III i jedynym królewskim pałacem pocztowym w Europie. Stanowi również unikalną pamiątką po unii polsko – saskiej, tej najlepszej karcie w dziejach stosunków polsko – niemieckich. Po odbudowie pałac pocztowy Augusta III, stanie się nieprzeciętną atrakcją turystyczną, mogącą mieć wpływ na poprawę losów miasta. Dla Kutna i regionu będzie „znakiem rozpoznawczym” i dźwignią promocyjną.
Panoramy
